در بخش اول نگاهی کلی داشتیم به فرایند تجربه در انسان و الان وقت آن شده در مورد یک موضوع خاص یعنی تجربه صدای سیستم های صوتی تاملی داشته باشیم. کاربران Audiophile ها در دوره شنیدن و تجربه سیستمها سه مرحله را طی میکنند. هر کدام به نوعی موسیقی علاقه مندند و هر کدام بر اساس شرایطی به موسیقی گوش میدهند و هر کدام با شنیدن موسیقی بدنبال چیزی هستند. طبیعتا هم نگاه افراد و هم شرایطشان با هم متفاوت هست و هر یک تجربه ای خاص در شنیدن موسیقی از طریق سیستمهای صوتی دارند. با فرض متفاوت بودن سلیقه ها و شرایط افراد در برخورد با مساله شنیدن صدا در حالت کلی به این مساله میپردازم. از نظر من شنیدن موسیقی در دراز مدت به منظور به آرامش رسیدن و به یک احساس خوب رسیدن است. یک موسیقی پرسروصدا شاید برای ساعاتی هیجان آور باشد اما من نمیتوانم در طولانی مدت به یک نوع موسیقی مانند متال گوش دهم. بنابراین در دراز مدت موسیقی ای را انتخاب میکنم که با شنیدنش به آرامش برسم. اگر شرایط مناسب باشد زمان بیشتری صرف شنیدن موسیقی میکنم و فکر میکنم برای شنیدن موسیقی در طولانی مدت نیاز به یک سیستم صوتی Musical خوب دارم. بر اساس نوع موسیقی ای که بیشتر گوش میدهم و بر اساس سلیقه شنیداری خودم سعی میکنم سیستمی انتخاب کنم که در دراز مدت (دوره پایدار) و با شنیدن زیاد موسیقی بیشترین لذت شنیداری را به من بدهد البته با توجه به شرایط و توان اقتصادی ام. یک سیستم صوتی خوب Musical از نظر شنونده ای که زیاد به موسیقی گوش میدهد باید به گونه ای باشد که سلیقه شنیداری اش را در درازمدت (مرحله سوم مثلا بعد از سالها) راضی نگه دارد و شنونده با شنیدن صدا بعد از مدتی احساس نامطلوب مانند خستگی نداشته باشد (بقول خارجی ها احساس Fatigue). یک سیستم صوتی با اثر گذاری بر روی صدا موسیقی را به شکلی خاص پخش میکند و این اثری که بر روی صدا گذاشته شده نباید شنونده را در درازمدت آزار دهد. صدا پارامترهای متفاوتی چون ریتم و بافت دارد و هر سیستمی به شکلی خاص این پارامترها را دستکاری میکند. هر انسانی یک سلیقه شنیداری دارد و ساختار شنیداریش به پارامترهایی از صدا حساس تر و به پارامترهایی حساسیت کمتری دارد. مثلا گوش من آنقدر به گسترش فرکانسی (پهنای باند) حساس نیست که به ریتم Timing صدا حساس هست و من سیستمی با پهنای باند کمتر و ریتم بهتر را ترجیح میدهم به سیستمی که پهنای باند بیشتری دارد اما ریتم صدایش مشکل دارد. ممکن است سلیقه شنیداری شما متفاوت با من باشد و هر کس خودش باید بر اساس شرایطش و سلیقه شنیداریش انتخاب کند ، البته با در نظر گرفتن اثر واقعی سیستم صوتی که با شنیدن در درازمدت مشخص میشود. آقای دکتر روحانی که از دوستان خوب من است و من با ایشان از طریق استودیوی آوین آوا آشنا شدم طی سمیناری مطالب جالبی در مورد نحوه درک صدا در مغز بر اساس مطالعات یک علم جدید ارائه دادند. در این علم به بررسی نحوه درک صدا در مغز میپردازند و ساختار شنیداری انسان را مورد مطالعه قرار میدهند. ایشان اشاره داشتند به اینکه بر اساس مطالعات انجام شده حس شنیداری انسان به خطی بودن سیستم در ناحیه وسط Midrange حساسیت بیشتری دارد تا به نواحی پایین Bass و بالا High . یعنی بخش بیشتر لذت شنیداری به Midrange صدا بر میگردد نه به نواحی خیلی بالا یا پایین. در بخشی دیگر اشاره داشتند به اینکه هر چقدر انرژی زائد در صدا کمتر باشد و سیستم پاسخ Time Domain (پاسخ فاز) بهتری داشته باشد لذت شنیداری بیشتر و خستگی ذهن در درازمدت کمتر است.

با تجربه ای که من داشتم اکثر کاربران با تجربه سیستم در کوتاه مدت نمیتوانند به یک تصمیم دقیق برسند و برای یک انتخاب باید هم سلیقه خود را بخوبی بشناسند و هم صدای یک سیستم را زیاد بشنوند. هرچند در طول زمان ممکن است سلیقه شنیداری ما هم تغییراتی داشته باشد اما این تغییرات در طول زمان آنقدر زیاد نیست که ما را مجبور به تغییر سیستم در زمانهای کم بکند و اگر کاربر درست انتخاب کند میتواند مدتها با یک سیستم صوتی از صدا لذت ببرد. برای قضاوت در مورد Musicality یک سیستم و سازگاری آن با سلیقه شنیداری خودمان نیاز به زمان داریم و قضاوت سریع اصلا درست نیست. یکی از ایرادهایی که من به تحلیل ها میگیرم تا حدی به این مساله بر میگردد که اثر صدا بر تحلیل گر باید در دراز مدت مشخص گردد و هرچند یک تحلیل گر سریع تر از یک شنونده غیر حرفه ای به دوره پایدار میرسد اما در هر صورت این زمان باید طی شود تا تحلیل گر در مورد Musicality و سازگاری آن سیستم با سلیقه خودش قضاوت کند. بارها شده که شنیدن یک صدا در یک ساعت اول برای شنونده ای بسیار جذاب بوده اما آن صدا در درازمدت خسته اش کرده و شده زمانی که ما صدایی شنیدیم که خیلی در نگاه اول معمولی بوده و نظر مان را جلب نکرده اما در درازمدت اثر بهتری بر ما داشته است. اینکه چرا این دوره (طی سه دوره و رسیدن به حالت پایدار) کوتاه نیست و در یک ساعت شنیدن ما به حالت پایدار نمیرسیم به عملکرد مغز ، تجربیات شنیداری گذشته و شکل ارتباط وابسته است که من اطلاعات کمی از آن دارم و باید از آقای دکتر روحانی بخواهیم برایمان توضیح دهد.
هرچقدر بیشتر بشنوید بهتر انتخاب خواهید کرد.

در بحث تفاوت ها مفهوم ساختار را تعریف و سعی کردیم به دنیای بیرون نگاهی ساده داشته باشیم. اولین چیزی که در عالم توجه انسان را جلب میکند تفاوت هست و دومین چیزی که قابل درک هست تغییر هست. از نگاه من آنچه در اطراف من وجود دارد تغییر میکند و بنظر میرسد همه آنچه که ما حس میکنیم (چه مستقیم و چه از روی آثار آنها) در این عالم در حال تغییرند. بعبارت دیگر همه چیز در حال حرکت و تغییر است و از همین جاست که انسان مفهوم زمان را برای درک تغییرات تعریف نمود. حرکت برگی که از درختی بر زمین می افتد ، طلوع و غروب خورشید ، امواجی که خود را به ساحل میرسانند ، حرکت ابرهایی که آسمان را با کمک نور خورشید نقاشی میکنند ، تولد و رشد کودک ، تغییر نگاه ما به زندگی ، اندیشیدن و ره یافتی به یک مساله یافتن ، تکامل و رشد در جانداران ، پیشرفت علم و تکنولوژی و … همه و همه مثالهایی است از حرکت و تغییر ساختارها در عالم. تغییر و حرکت در عالم مفهوم ارتباط بین ساختارها را برای انسان تداعی میکند به این معنی که عقل انسان اساس تغییرات را بر مبنای اثرگذاری دو ساختار یا ساختار ها بر هم بشکلی خاص فرض میکند. مثلا نیوتن افتادن سیب را دلیلی برای وجود اثری بنام جاذبه زمین دانست و سعی کرد شکل این اثر گذاری (جاذبه) را با زبان ریاضی بیان کند. یعنی تغییرات نتیجه اثر گذاری دو ساختار بر هم هست و این اثرگذاری شکلی خاص دارد که ممکن است بتوان آنرا با زبانی شرح داد. هر جا تغییراتی باشد میتوان درباره اش تحقیق نمود که نتیجه آن میشود علم. بنظر میرسد مغز انسان هم همواره در حال تغییر است و اندیشیدن خود فرایندی است که مغز در طول آن تغییر میکند و نتیجه اش میشود آگاهی بیشتر. برای همین است حتی میتوان به فرایند اندیشیدن و آگاهی یافتن در مغز فکر کرد و آنرا بررسی نمود. آنچه توجه من را جلب کرده فرایند تغییرات در انسان است در مواجهه با ساختارهای بیرون.
انسان دارای ساختاری است و همواره در حال تغییر است. انسان با دنیای بیرون در ارتباط بوده و هم از آن تاثیر میپذیرد و هم بر آن تاثیر میگذارد. آنچه برای من جالب است دانستن در مورد چگونگی تغییر نگاه و درک ما در برخورد با مسائل (ساختارها) است. ما در شرایطی خاص با ساختاری ارتباط برقرار میکنیم و از آن تاثیر میپذیریم و این تاثیرپذیری در یک فرایند زمانی اتفاق می افتد که در نهایت تغییراتی در نگاه ما بوجود می آورد. مثلا شنیدن یک قطعه موسیقی میتواند بر انسان اثرگذار باشد و انسان با شنیدن آن قطعه تغییراتی در مغزش بوجود می آید. این تغییر در مغز ما موضوع جالبی برای مطالعه هست و من سعی کردم نگاهی داشته باشم به این مساله (تاثیر صدای سیستمهای صوتی بر انسان در دراز مدت) البته تنها با دقت بر روی تغییرات ذهن خودم. من فکر میکنم یک ساختار در طول زمان در سه دوره زمانی بر انسان تاثیر میگذارد بعبارت دیگر انسان در طول تاثیر پذیری و تجربه یک پدیده سه دوره را طی میکند و میتوان فرایند تجربه و درک را به سه دوره تقسیم نمود. سه مرحله با تعریف من عبارتند از:
– دوره عدم تجربه مستقیم و ذهنیت سازی از طریق ارتباط با دیگر ساختارها
– دوره اولیه و گذرای تجربه مستقیم
– دوره تجربه مستقیم دراز مدت
بهتر است ابتدا یک مثال بزنم ، فرض کنید من یک شنونده کاملا مبتدی و غیر حرفه ای هستم که نمیدانم سیستم صوتیLinn چه صدایی دارد و تنها از دور چیزهایی در موردش شنیده ام. مثلا چند تا Review در مجلات خواندم و به حرفهای فروشنده آن سیستم گوش دادم و در مجلات و سایتها تبلیغاتی از آن سیستم دیدم. با دوستانی صحبت کردم تا بیشتر بدانم و همه این اطلاعات باعث شد تصویری از کیفیت این سیستم در ذهن من شکل بگیرد. این فرایند همان مرحله اول است که ما از نزدیک صدایی نشنیدیم و تنها از دور با عینک دیگران نگاه کردیم و ذهنیتی از صدای Linn ساختیم. در مرحله بعد یک فروشنده حرفه ای در شرایطی ایده ال صدایی از Linn برای ما میگیرد و ما در طول چند ساعت صدای این سیستم را میشنویم و به موسیقی هایی که دوست داریم گوش میدهیم. با فرض خرید سیستم آنرا در خانه آورده و صدایش را هر روز میشنویم. فرض میکنیم تا پایان ماه دوم 300 ساعت از شنیدن سیستم گذشته است (البته فرض شده سیستم قبل از خرید Break-in شده است). این 300 ساعت اولیه تاثیری خاص بر انسان دارد و دوره تجربه اولیه و گذرا بحساب می آید. در این دوره ما قضاوتی خاص در مورد صدا داریم و ممکن هست یک Review هم از صدا بنویسیم. در این دوره صدا به حد کافی شنیده نمیشود و با گذشت زمان قضاوت ما در مورد Musicality صدا همچنان تغییر میکند. دوره سوم دوره ایست که ما در درازمدت و به اندازه کافی صدا را تجربه کرده و یک نگاه ثابت در مورد صدا در ما شکل میگیرد. این مرحله مرحله آخر است که کاملا صدای سیستم توسط ما درک شده و ما به یک حالت پایدار در تجربه صدا میرسیم. نگاه ما به صدای سیستم در حالت پایدار با حالت گذرا (مرحله دوم) تفاوت دارد و تاثیر کامل صدا بر ما تنها در مرحله سوم صورت میپذیرد لذا ممکن است هر قضاوتی در مرحله دوم در مورد Musicality (دقت کنید نگفتم قضاوت در مورد Fidelity) صدا اشتباه یا متفاوت با قضاوت نهایی ما باشد.
این مثال به دنیای های فای بر میگشت و بد نیست مثالی دیگر بیاورم. مثلا تجربه ارتباط با جنس مخالف. در دوره اول که تنها احساسات حاکم است شخص ممکن است عاشق شود و از دور بدون داشتن آگاهی تصویری ذهنی برای خودش بسازد. این تصویر خوب باعث میشود شخص بسمت ارتباط کشیده شود و ارتباطی را با طرف مقابل شروع کند. با شروع ارتباط وارد مرحله دوم میشود و از نزدیک در دوره ای کوتاه با آنکه دوست میدارد آشنا میگردد. در این دوره کوتاه احساس و آگاهی شخص کم کم نسبت به دوره اول تغییر میکند. با افزایش ارتباط و طولانی شدن دوره ، شخص به یک حالت پایدار میرسد که نگاهش با گذشته (مرحله یک و دو) تفاوت دارد و دیگر اثری از هیجانات گذشته در خود نمیبیند. برای همین هست که میگویند هیجانات دوره اولیه قابل اتکا برای قضاوت در مورد نتیجه نهایی ارتباط نیست. فکر کنم این جمله نیچه هست که میگه ازدواج قلعه ایست که کسانی که خارج آن هستند دوست دارند وارد آن شوند و آنهایی که داخل قلعه هستند دوست دارند از آن خارج شوند.
در ارتباط که از نگاه من سه دوره دارد مساله شرایط هم مطرح هست به این معنی که شرایط ای که دو ساختار در آن قرار دارند و بر هم تاثیر میگذارند چگونه است. مثلا در مورد شنیدن صدا یکی از شرایط اینست که شنونده کلا چقدر در روز موسیقی گوش میدهد و به چه نوع موسیقی گوش میدهد. در مورد ارتباط با آدمها نوع ارتباط مهم هست و هر نوع ارتباطی (مانند ارتباط کاری) شکل و شرایط خاص خودش را دارد. در نتیجه انسان در شرایطی خاص با یک ساختار ارتباط برقرار میکند و در فرایند ارتباط سه مرحله را تجربه میکند.
خب حالا میرسیم به مفهوم بردار حرکت یا همان جهت تغییرات در انسان و مفهوم سازگاری. این دو مفهوم را یک یک شرح میدهم. هنگامی که در یک ارتباط انسان با تاثیرپذیری از یک ساختار تغییر میکند این تغییر شکلی خاص دارد ، یعنی هر انسانی (مثلا با شنیدن موسیقی به یک احساس خاص میرسد) در جهتی خاص حرکت کرده و این جهت خاص را من بردار حرکت می نامم. مهم اینست بعد از تاثیر پذیری در طی فرایند تغییر انسان به جایگاهی که دوست دارد نزدیک شود. مثلا من دوست دارم بعد از کار روزانه با شنیدن موسیقی به آرامش برسم و سیستمی را انتخاب میکنم که در دراز مدت اجازه دهد موسیقی به من آرامش دهد و این وسط مانع لذت شنیداری من نشود. بنابراین هر ساختاری بشکلی خاص و در جهتی معین شخص را تغییر میدهد و در نهایت او را به موقعیتی رهنمون میشود. هر کس ساختاری خاص دارد (من با شما فرق میکنم) و با تاثیر پذیری از یک ساختار به سمتی حرکت میکند و معنی سازگاری اینست که آن شخص بعد از تغییر به جایگاهی که دوست دارد برسد. ممکن است موسیقی سنتی به من آرامش دهد و به شما موسیقی جاز ، ممکن است صدای سیستم x به من اجازه دهد از صدا لذت ببرم و به شما صدای سیستم y و چون ما با هم فرق داریم برای اینکه هر یک به آنجایی که دوست داریم برسیم انتخابهای متفاوتی خواهیم داشت. هر کس باید بفهمد وجودش با چه چیزهایی سازگاتر است و باید بداند بهتر است در چه جهتی حرکت کند. تجربیات کمک میکند تا ما دور تکراری و اشتباه را دوباره تجربه نکنیم و با تامل در گذشته انتخاب بهتری داشته باشیم و چقدر خوب است هر کس وضع حال خویش را دریابد.